انواع دستگاه زردی نوزاد

انواع دستگاه زردی نوزاد در بازار وجود دارد که برای درمان زردی ناشی از افزایش بیلی روبین در خون مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه دغدغه‌ی پزشکان و متخصصان فعال در این حوزه، انتخاب دستگاه مناسب با شرایط نوزاد، به شدت و درجه‌ی علائم زردی در وی است. انواع مختلف دستگاه زردی نوزاد را می‌توان بر حسب نوع لامپ مصرفی یا مشخصات فنی آن دسته‌بندی نمود. در این مقاله سعی داریم تا به زبان ساده شما را با انواع مختلف این دستگاه آشنا کنیم؛ لطفا تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

تاریخچه‌ی دستگاه زردی نوزاد

در سال ۱۹۵۶، خانم وارد، پرستار بیمارستان روچفورد در اسکس انگلستان، متوجه شد که بدن نوزادان مبتلا به زردی پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید به رنگ طبیعی پوست خود برگشته است؛ اما منطقه‌ی کوچکی که در معرض نور خورشید قرار نداشته، زرد رنگ باقی مانده است. همچنین زمانی که لوله‌های آزمایش خون را در معرض نور خورشید قرار دادند، مشاهده شد که غلظت بیلی روبین در این لوله‌ها کاهش می‌یابد. این مشاهدات موجب تحقیق و توسعه در رابطه با دستگاه زردی برای درمان زردی نوزادان گردید.

فتوتراپی برای درمان زردی نوزادان از اوایل دهه ۱۹۷۰(سال ۱۳۴۸) مورد استفاده‌ی عموم قرار گرفت. سپس شکل متداول (دستگاه‌های نسل اول) فتوتراپی بیش از سی سال است که در بیمارستان‌ها رویت شدند. این دستگاه‌ها چندین منبع نور هالوژن یا فلورسنت بالای سر نوزاد دارند که نور را مستقیما به روی نوزاد می‌تابانند. با پیشرفت تکنولوژی، اشکال جدیدی از روش‌های درمان با دستگاه زردی با استفاده از فیبرهای نوری و منبع نور نیز پدیدار شد. در ادامه به بررسی انواع دستگاه فتوتراپی که امروزه متداول است، می‌پردازیم.

دستگاه زردی نوزاد

دستگاه فتوتراپی یا همان دستگاه زردی نوزاد وسیله یا روشی است که با استفاده از آن نور مرئی موجب درمان هیپربیلی‌روبینمی یا زردی نوزاد می‌شود. این دستگاه با تابش نور با طول موج مخصوص (حدود 460 نانومتر) به پوست نوزاد؛ موجب شکسته شدن بیلی روبین تجمع یافته در زیر پوست وی شده و در نهایت این ماده از طریق ادرار یا مدفوع دفع می‌گردد. 

 

پبشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: نقش بیلی روبین در زردی نوزاد

 

در درمان زردی نوزاد میزان نور تابیده شده، نوع نور و طول موج آن و فاصله نوزاد تا منبع نور در این دستگاه ها می‌تواند متفاوت باشد؛ بنابراین این موضوع با نظر و تشخیص پزشک متخصص تنظیم خواهد شد. همچنین توضیحات بیش‌تر راجع به علل زردی و انواع مختلف دستگاه زردی نوزاد به عنوان راهکار درمانی را می‌توانید در Raising Children Network بخوانید.

انواع دستگاه زردی نوزاد

در حال حاضر دو نوع دستگاه فتوتراپی بر حسب نور در دسترس است:

1. دستگاه فتوتراپی با نور معمولی
2. دستگاه فتوتراپی فیبر نوری

دستگاه فتوتراپی با نور معمولی	منابع نوری متداول و مورد استفاده در دستگاه‌های فتوتراپی معمولی شامل لامپ‌های فلورسنت و دیودهای ساطع کننده‌ی نور (LED) با طیف باریک هستند.
دستگاه فتوتراپی فیبر نوری	منابع نوری متداول مورد استفاده در دستگاه فتوتراپی فیبر نوری شامل لامپ‌های تنگستن هالوژن با طیف انتشار وسیع می‌باشند.

دستگاه زردی با نور معمولی یا نسل اول دستگاه فتوتراپی

بیش‌ترین لامپ‌های مورد استفاده در این دستگاه لامپ‌های فلورسنت هستند. اگرچه این لامپ‌ها ارزان قیمت و مقرون به صرفه هستند، اما انتشار نور و شدت آن با گذشت زمان کاهش می‌یابد. با این حال در این دستگاه‌ها لامپ‌های LED بر انواع دیگر لامپ‌ها ترجیح داده می‌شوند زیرا:

• نور را با پهنای باریک‌تری ساطع می‌کنند.
• کوچک هستند، وزن کم‌تری دارند، شکننده نیستند و مصرف برق کمی دارند.
• پایداری نوری آن‌ها برای مدت زمان طولانی زیاد است و از شدت آن کاسته نمی‌شود.
• گرمای کمتری تولید می‌کنند اما شدت نور بیش‌تر است و می‌توان آن‌ها را در فاصله نزدیک‌تری به نوزاد قرار داد؛ بنابراین تأثیر آنها بر زردی بیش‌تر است.

اشکال مختلف دستگاه‌های زردی با نور معمولی در ایران

مدل‌های مختلف دستگاه زردی نوزاد شامل دو بخش بیمارستانی و خانگی است که با دو نوع لامپ فلورسنت و ال‌ای‌دی با ساختارهای متفاوت ارائه می‌شوند.

انواع دستگاه‌های زردی خانگی با نور معمولی

1. دستگاهِ میزی شکل یا تاشو: استفاده از دستگاه فتوتراپی میزی شکل بسیار ساده و آسان است. این دستگاه بالای سر کودک قرار می‌گیرد و تابش نور لامپ به سطح بدن نوزاد در حالی که کاملا لخت است انجام می‌شود. این دستگاه‌ها به دلیل راحتی در راه‌اندازی و استفاده، یکی از بهترین دستگاه‌های برطرف کردن زردی نوزاد در منزل هستند.

نکته: به هیچ عنوان دستگاه را روی تخت یا سطح غیر‌مسطح قرار ندهید زیرا با یک تکان کوچک ممکن است دستگاه جابجا شده یا به روی نوزاد سقوط کند.

1. دستگاه تونلی (هرمی) یا سه بعدی : دستگاه‌های تونلی یا هرمی، سه بعدی هستند یعنی از سه جهت به بدن نوزاد نور تابانده می‌شود. در این روش به دلیل اینکه سر نوزاد از دستگاه بیرون می‌ماند؛ دیگر نیازی به استفاده از چشم بند نیست و به همین خاطر محبوبیت زیادی دارند.
2. دستگاه محفظه‌ای: دستگاه‌های فتوتراپی محفظه‌‎ای خانگی دارای یک محفظه با بدنه فلزی است که قسمت سر و پای نوزاد با طلق‌های قرمز رنگ برای جلوگیری از عبور نور فتوتراپی به بیرون بسته شده است. همچنین این دستگاه‌ها دارای یک تشک پلاستیکی هستند اما نوزاد باید با تشک خودش همراه با پوشک و چشم بند داخل دستگاه قرار بگیرد. از این دستگاه با توجه به شدت تابش و نوع لامپ می‌توان انواع مختلفی داشته باشیم که عبارتند از:
   1. محفظه‌ای معمولی : در نوزاد ترم با میزان زردی غیرحاد (بیلی روبین۱۰-۱۲) که دستگاه دارای لامپ فلورسنت ۱۸ وات است.
   2. محفظه‌ای ظرفیت بالا : در نوزاد ترم با زردی غیرحاد (بیلی روبین ۱۲-۱۵) که دستگاه دارای لامپ فلورسنت ۲۰ وات می‌باشد.
   3. محفظه‌ای LED : نوزاد ترم با وزن بیش از  ۳ کیلوگرم (میزان بیلی روبین ۱۳-۱۸) که دستگاه شامل ۴ لامپ LED می‌باشد.

انواع دستگاه‌های زردی بیمارستانی با نور معمولی

1. دستگاه محفظه‌ای: در دستگاه‌های زردی محفظه‌ای بیمارستانی نوزاد به طور کامل و کاملا لخت همراه با چشم بند فتوتراپی و پوشک داخل محفظه‌ای مانند انکوباتور (محفظه‌ای است که رطوبت، دما و اکسیژن لازم را برای نوزاد فراهم می‌کند) و یا در محفظه‌هایی به شکل سفینه قرار می‌گیرد و نور از بالا به بدن نوزاد تابانده می‌شود.
2. دستگاه‌های زردی پرتابل : این دستگاه‌ها به صورت سیار هستند و در بالای سر نوزادان قرار می‌گیرند.

دستگاه فتوتراپی فیبر نوری یا نسل دوم دستگاه فتوتراپی (فیبروپتیک)

فتوتراپی فیبراپتیک یک فناوری جدید است که برای درمان زردی نوزاد از فیبرهای نوری استفاده شده است. در این نوع دستگاه‌ها، منبع نور یک لامپ هالوژن کوارتز است که نور را از خود ساطع کرده و از طریق فیبر نوری به پدهایی که نوزاد روی آن قرار گرفته، می‌رسد. یکی از انواع این دستگاه، بیلی بلانکت نام دارد که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.

این دستگاه دارای قدرت کم و تابش طیفی است زیرا بدن بخشی از تابش را جذب می کند. با این حال مزایایی دارد که باعث می‌شود این دستگاه نسبت به فتوتراپی نسل اول مناسب‌تر باشد:

• درمان و مراقبت از نوزاد بدون جدایی از مادر
• فاقد آسیب شبکیه و عوارضی مانند التهاب، قرنیه یا سوزش چشم و … به دلیل انتقال مستقیم نور به بدن نوزاد

 بیلی بلانکت (Biliblanket) 

بیلی بلانکت یک علامت تجاری از شرکت تابعه Datex-Ohmeda جنرال الکتریک است، اما نام آن به عنوان اصطلاح عمومی و محاوره‌ای برای طیف وسیعی از محصولات مشابه و اصطلاحی که در حرفه‌های پزشکی استفاده می‌شود؛ تبدیل شده است. 

این دستگاه فتوتراپی که قابلیت حمل نیز دارد؛ به عنوان پتو بیلی روبین یا پتو فتوتراپی فیبر نوری دو‌طرفه نیز شناخته شده است.  نام “Biliblanket” ترکیبی از کلمات بیلی روبین و پتو است.

نحوه استفاده از دستگاه زردی نوزاد در خانه

انجام فتوتراپی نوزاد در خانه یا در بیمارستان، باید توسط متخصص اطفال تشخیص داده شود. در هنگام استفاده از این دستگاه باید تمام پارامترهای مورد نظر را به خوبی رعایت و کنترل کنید؛ چرا که کوچک‌ترین سهل انگاری می‌تواند زردی نوزاد شما را تشدید کند. برای آشنایی با نحوه استفاده از دستگاه زردی در خانه باید تنظیمات دستگاه را به خوبی بلد باشید که در ادامه با برخی نکات آن آشنا می‌شوید:

• دستگاه را در سطحی صاف و هموار قرار دهید.
• دستگاه و محل نگهداری آن از تهویه خوبی برخوردار باشد.
• لامپ‌های دستگاه تمیز و از هرگونه گرد و خاک یا آلودگی پاک باشند.
• نوزاد را برهنه کنید؛ سپس ناحیه تناسلی را با پوشک و چشم‌ها را با چشم‌بند ببندید.
• دمای اتاقی که دستگاه در آن قرار گرفته است باید بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد باشد.
• دستگاه باید دارای تایمر طول عمر لامپ باشد و بیش از بیست هزار ساعت کار نکرده باشد.
• فاصله نوزاد تا لامپ به‌طور متوسط بین ۲۵ تا ۵۵ سانتی‌‌متر باشد که موجب سوختگی او نشود.
• از قرار دادن دستگاه زیر نور مستقیم خورشید یا نزدیک وسایل سرمایشی و گرمایشی خودداری کنید.

اجزای دستگاه زردی نوزاد

اساس کار تمامی این دستگاه‌ها، تابش نور است؛ به‌همین دلیل به آن‌ها دستگاه فتوتراپی نیز می‌گویند. فتوتراپی در حقیقت مربوط به مفهوم معالجه توسط فوتون‌ها و نورها می‌باشد. اجزای این دستگاه به شرح زیر است:

• کابل برای اتصال به برق
• کلید خاموش و روشن
• دماسنج
• تایمر دستگاه
• منبع نور دستگاه
• نمایشگر دما و سایر پارامترها

درمان زردی نوزاد با دستگاه فتوتراپی

همان‌طور که گفته شد بسیاری از نوزادان با عارضه زردی به دنیا می‌آیند که در برخی از آن‌ها به‌راحتی قابل حل است. به توصیه پزشکان در نوزادانی که زردی کمی دارند شیردهی مکرر می‌تواند این مشکل را رفع کند. توجه کنید که از مواد خوراکی دیگر نظیر آب قند یا آب خودداری و تنها از شیر مادر برای حل این مشکل استفاده کنید. در مواردی که عارضه زردی نوزاد به حد قابل توجهی برسد او را برای مدتی مشخص در دستگاه فتوتراپی قرار می‌دهند. لازم به ذکر است که برای اجاره‌ی دستگاه زردی نوزاد در تهران می‌توانید با شماره تماس 09351010095 تماس حاصل نموده و اطلاعات بیشتر را از کارشناسان تهران زردی دریافت کنید.

چنانچه اجاره دستگاه فتوتراپی در خانه هم پاسخگوی این عارضه نباشد باید نوزاد را در بیمارستان بستری شود تا نحوه‌ی ادامه‌ی درمان تحت نظر پزشک انجام گیرد. اغلب پزشکان اعتقاد دارند که عارضه‌ی زردی نوزاد تا حد خاصی قابل قبول است و بیش از حد نرمال آن، باید تحت درمان و رسیدگی قرار بگیرد.

 

پبشنهاد می‌کنم این مقاله را مطالعه کنید: درمان زردی نوزاد

 

به‌طور کلی در صورت وجود علائم زیر باید درمان جدی نوزاد شروع شود:

• مقدار بسیار زیاد بیلی روبین در خون نوزاد
• وجود زردی زیاد از روز اول تولد
• عدم وجود علائم بهبودی پس از دو هفته

سخن پایانی

دستگاه‌های درمان زردی نوزاد به‌عنوان روش‌های نور درمانی، بهترین راهکار برای درمان سریع‌تر زردی آن‌ها محسوب می‌شوند. این دستگاه‌ها طی فرآیندهای خاص خود به کاهش بیلی روبین موجود در خون نوزاد می‌پردازد و با تبدیل این ماده به عناصر جزئی‌تر آن‌ها را از طریق ادرار و مدفوع نوزاد دفع می‌کند. اغلب نوزادانی که به دنیا می‌آیند با تشخیص پزشک حدود دو هفته به دستگاه منتقل می‌شوند و در صورت عدم بهبودی باید بستری و در اغلب موارد خون آن‌ها تعویض شود. گاهی ممکن است نگهداری از نوزاد و ادامه‌ی روند درمان زردی وی در خانه صورت گیرد. دستگاه‌های فتوتراپی از اثرات منفی بسیار کمی برخوردار هستند و بهترین و منطقی‌ترین روش درمان زردی شناخته می‌‌شوند.