زردی ناشی از شیر مادر

زردی ناشی از شیر مادر یا زردی ناشی از شیردهی یکی از انواع زردی نوزاد می‌باشد و همانطور که می‌توان حدس زد این نوع زردی در نوزاد به دلیل تغذیه از شیر مادر، بروز پیدا می‌کند. در این شرایط با تشخیص پزشک متخصص می‌توان با اجاره دستگاه زردی نوزاد، نسبت به درمان این بیماری اقدام کرد. در این بین سوال مهمی که همواره توسط والدین مطرح می‌شود، این است که زردی ناشی از شیر مادر چه مدت طول می‌کشد؟ در این مقاله قصد داریم به طور مفصل راجع به این نوع زردی، روش‌های درمان آن و مدت زمان بهبودی بیماری صحبت کنیم؛ لطفا با ما همراه باشید.

زردی ناشی از شیر مادر

زردی نوزاد یکی از بیماری‌های شایع در نوزادان تازه متولد شده است؛ در واقع حدود 60 درصد از نوزادان پس از تولد دچار زردی می‌شوند و علائم آن را با زردی در رنگ پوست و سفیدی چشم نوزاد، نمایان می‌کنند. این بیماری به دلایل متفاوتی بروز پیدا می‌کند و انواع مختلف دارد؛ اما همانطور که احتمالا می‌دانید دلیل اصلی این بیماری، تجمع و افزایش بیش از حد بیلی روبین در خون نوزاد است.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: علل بروز زردی نوزاد و انواع مختلف آن

 

در چند روز ابتدایی پس از تولد، نوزادان به دلیل تولید زیاد و تجزیه‌ی سریع‌تر گلبول‌های قرمز در خون‌شان، غلظت بیلی روبین بیش‌تری نسبت به بزرگسالان دارند. دربدن انسان، کبد اندامی است که وظیفه‌ی فیلتر بیلی روبین را از جریان خون دارد و آن را به منظور دفع راحت، به روده منتقل می‌کند. در این شرایط با توجه به اینکه کبد در نوزادان تازه متولد شده هنوز نارس است؛ این فرآیند به خوبی انجام نشده و ما شاهد بروز علائم بیماری زردی نوزاد هستیم. این زردی را که ناشی از شرایط طبیعی نوزاد می‌باشد، زردی فیزیولوژیک می‌نامند.

به طور کلی تحقیقات نشان داده زردی ممکن است به یکی از شکل‌های زیر در نوزادان بروز کند:

• زردی فیزیولوژیک یا طبیعی
• زردی پاتولوژیک
• زردی ناشی از شیر مادر

یکی از انواع زردی که ممکن است برای برخی نوزادان حین تغذیه از شیر مادر بروز دهد، زردی ناشی از شیر مادر یا زردی ناشی از شیردهی است. زمان شروع این نوع زردی اغلب هفته‌ی اول پس از تولد نوزاد است؛ با این حال ممکن است علائم آن حدود سه ماه بعد از تولد نوزاد نیز مشاهده شود.

تجربه ثابت کرده این شکل از زردی عموما بی‌خطر است؛ با این حال ممکن است رویارویی با این شرایط برای هر مادری نگران کننده باشد. زردی ناشی از شیر مادر مانند سایر انواع زردی در صورتی که درمان نشود، می‌تواند موجب آسیب و عوارض جدی به نوزاد باشد. مشکلاتی مانند نارسایی کبدی، آنمی، خستگی و کاهش اشتها از عوارضی است که احتمال بروز آن وجود دارد؛ بنابراین تشخیص صحیح و مداخله به موقع درمانی برای حفظ سلامت و رشد سالم نوزاد ضروری است.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: درمان زردی نوزاد

 

علت بروز زردی ناشی از شیر مادر

در رابطه با علت وقوع زردی ناشی از شیر مادر، دلایل متفاوتی مطرح شده است؛ اما به نقل از CDC یکی از اصلی‌ترین علل آن وجود یک ماده در شیر مادر است که موجب جذب و عدم تجزیه‌ی بیلی روبین موجود در کبد نوزاد می‌شود. با این حال بروز این نوع از زردی در نوزادان بسیار نادر بوده و تنها کمتر از 3 درصد از آن‌ها به این بیماری مبتلا می‌شوند؛ ضمنا طبق dافته‌های محققان، وراثت و ژنتیک نیز می‌تواند در بروز این نوع زردی تاثیرگذار باشد.

علائم و تشخیص زردی ناشی از شیر مادر

لازم است بابت تشخیص عارضه‌ی زردی ناشی از شیردهی، حالات و علائم نوزاد را به مدت یک هفته بررسی کنید؛ حتی با مراجعه به پزشک، می‌توان درمان اولیه را شروع کرد. علائم این نوع از زردی مشابه با زردی فیزیولوژیک نوزاد است و شامل تغییر رنگ پوست نوزاد به زرد، زردی سفیدی چشم‌ها، خستگی، بی‌حالی نوزاد و گریه‌های طولانی و بلند می‌باشد. با مشاهده‌ی هر یک از علائم در نوزاد، سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا درمان نوزاد شروع شود؛ اما توجه داشته باشید تا زمان مراجعه به پزشک، شیردهی به نوزاد قطع نشود زیرا هیچ گونه خطری نخواهد داشت.

در ادامه برای تشخیص مشکل زردی ناشی از شیردهی، به کمک روش‌هایی مانند ارزیابی رنگ پوست نوزاد، اندازه‌گیری سطح بیلی‌ روبین در شیر مادر و بررسی سایر علائم و نشانه‌ها اقدامات لازم می‌گیرد.

راه های درمان زردی ناشی از شیر مادر 

درجه زردی نوزاد در صورتی که خفیف یا متوسط باشد؛ اقدامات درمانی در منزل انجام خواهد شد. در این شرایط با تجویز پزشک، احتمالا دفعات شیردهی به نوزاد افزایش خواهد یافت؛ یا ممکن است لازم باشد شیر خشک را در کنار شیر مادر به برنامه‌ی غذایی نوزاد اضافه کنید. به این ترتیب بیلی روبین بیشتری از طریق ادرار یا مدفوع دفع و بیماری رفع خواهد شد.

شیر مادر سرشار از مواد غذایی، پروتئین‌ها و ویتامین‌های لازم برای رشد نوزاد است و قطع شدن آن احتمالا موجب عواقبی بدتر از زردی ناشی از شیر مادر، در وی خواهد شد. در واقع تداوم شیردهی به نوزاد یکی از راهکارهای درمان زردی نوزاد است؛ بنابراین لازم نیست به دلیل عارضه‌ی زردی، نوزاد را از شیر مادر محروم کنید.

تنها در برخی شرایط خاص ممکن است پزشک از شما بخواهد برای یک روز شیردهی را کاملاً متوقف کنید؛ این اتفاق زمانی می‌افتد که میزان بیلی روبین در خون نوزاد به بیشتر از 20 میلی گرم برسد. تنها راه چاره در این حالت؛ استفاده از دستگاه‌های فتوتراپی  یا درمان دارویی خواهد بود که با تشخیص به موقع آن، شاهد کاهش میزان بیلی روبین خواهیم بود. 

همانطور که می‌دانیم یکی از راه‌های مؤثر برای درمان زردی نوزاد، استفاده از فتوتراپی است؛ در این روش به کمک فیبر نوری و برخورد آن با سطح پوست، بیلی ‌روبین تجزیه شده و از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌شود. این فرایند در نهایت موجب کاهش غلطت بیلی روبین در خون و درمان زردی نوزاد درمان خواهد شد.

درمان با دستگاه فتوتراپی در تمامی بیمارستان‌ها امکانپذیر است؛ همچنین می‌توان با اجاره‌ی دستگاه زردی نوزاد در منزل از مزایا آن برای درمان زردی نوزاد، بهره برد. به یاد داشته باشید در طول فتوتراپی، از چشم بند محافظ برای جلوگیری از آسیب چشم نوزاد استفاده کنید. در برخی موارد نیز می‌توان از قطره‌ی بیلی ناستر همزمان با روش فتوتراپی به منظور کنترل و درمان این بیماری استفاده کرد.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: انواع دستگاه زردی نوزاد

 

در موارد نادری، زردی ناشی از شیردهی به اندازه‌ای شدید است که ممکن است نیاز به درمان با داروها باشد. در این شرایط ممکن است پزشک داروهایی مانند فنوباربیتال را تجویز کند تا سطح بیلی‌روبین را در خون کاهش دهد. مهم‌ترین نکته این است که در صورت مشاهده زردی در نوزاد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت نیاز، درمان مناسب را تشخیص دهند.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: همه چیز درباره قرص فنوباربیتال برای زردی نوزاد!

 

زردی ناشی از شیر مادر چه مدت طول می‌کشد؟

اکثرا دیده شده زمانی که نوزادی به بیماری زردی ناشی از شیر مادر مبتلا می‌شود، هیچ‌گونه عوارض و مشکل خاصی نداشته و طی چند روز درمان می‌شود. در برخی موارد نیز ممکن است درمان این نوع زردی تا 3 ماه طول بکشد. معمولا زردی ناشی از شیر مادر شدید نیست و در آن شرایط امکان ادامه‌ی شیردهی وجود دارد. در صورتی که شیردهی با تشخیص پزشک قطع شود؛ مادر نوزاد از جنبه‌ی کیفیت شیر خود باید اقدامات لازم را تحت نظارت پزشک انجام دهد.

جلوگیری از زردی ناشی از شیر مادر

بیماری زردی ناشی از شیر مادر همانند سایر انواع زردی‌ها، امکان پیشگیری ندارد؛ از طرفی این نوع زردی آن چنان توسط پزشکان شناخته شده نیست؛ اما نکته‌ی مهم این است که نباید به دلیل نگرانی بابت این مسئله، شیردهی را قطع کنید. همانطور که قبلا اشاره شد شیر مادر سرشار از مواد غذایی، پروتئین‌ها و ویتامین‌های لازم برای رشد نوزاد است و قطع شدن آن ممکن است عواقبی بدتر از زردی را در نوزاد ایجاد کند. شیر مادر تضمینی برای سلامت نوزاد است و تمام مواد مغذی مورد نیاز او را تأمین می‌کند؛ طبق توصیه‌ی پزشکان، نوزادان در شش ماه اول زندگی باید 8 تا 12 بار در روز تغذیه کنند.

تغذیه ی مادر در زمان بروز زردی نوزاد

یکی از نکاتی که مادر شیرده باید هنگام ابتلای نوزاد به زردی رعایت کند، تغذیه‌ی مناسب در این دوران است. لازم است طول دوره‌ی ابتلای نوزاد به زردی، مادر از غذاهای با طبع گرم تغذیه نکند؛ چرا که ممکن است موجب افزایش شدت زردی نوزاد شود. در عوض توصیه می‌شود در این دوران غذاهایی با طبع سرد و معتدل در وعده‌های غذایی خود بگنجانید.

به عنوان مثال در این دوران سعی کنید غذاهای مضر مثل آبگوشت، عسل، بادمجان یا بادام زمینی را میل نکنید؛ درمقابل مصرف ماست، دوغ، ماهی و لیمو شیرین در زمان ابتلای نوزاد مفید است و موجب کاهش علائم زردی نوزاد می‌شود. بعضی از غذاها طبع معتدلی دارند و باید در مصرف آن‌ها جانب اعتدال رعایت شود؛ برخی از آن‌ها عبارتند از: فرنی، موز و شیر برنج. لازم به ذکر است مصرف مواد غذایی مسهل، موجب افزایش و بهبود عملکرد روده نوزاد و دفع بیشتر بیلی روبین می‌شود؛ به عنوان مثال مصرف ترنجبین یا شیر خشت با مشورت پزشک به عنوان داروی مسهل به منظور رفع زردی نوزاد توصیه می‌شود.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: تغذیه مادر برای زردی نوزاد چگونه باید باشد؟

 

اهمیت شیر مادر و زردی ناشی از نقص شیردهی

در این قسمت می‌خواهیم با اصطلاحی به نام زردی ناشی از نقص شیردهی صحبت کنیم که متفاوت از زردی ناشی از شیر مادر می‌باشد. زردی ناشی از نقص شیردهی یکی از دلایل زردی فیزیولوژیک در نوزاد است و به دلیل ناکافی بودن شیر مادر به وجود می‌آید. به عبارتی علت این نوع زردی را می‌توان به کاهش دفع مدفوع جنینی (مکونیوم)، مرتبط دانست؛ چرا که شیر مادر ملین است و به دفع مکونیوم و کاهش زردی نوزاد کمک می‌کند.

همانطور که گفتیم این نوع زردی به دلیل عدم تامین تغذیه‌ی مناسب نوزاد بروز پیدا کرده و اصولا علائم آن از چند هفته تا چند ماه ادامه دارد. در این شرایط در صورتی که میزان زردی نوزاد زیاد باشد، لازم است تغذیه‌ی نوزاد از طریق شیر خشک ادامه یابد تا شاهد کاهش علائم زردی باشیم. مادران شیرده باید در دوران شیردهی خصوصا بلافاصله پس از تولد نسبت به تغذیه‌ی خود آگاه و حساس باشند؛ چرا که تمام مواد غذایی که مادر مصرف می‌کند، ماده‌ی سازنده‌ی شیر نوزاد است.

سخن پایانی 

زردی شیر مادر یک بیماری تقریباً نادر است که تنها 3 درصد نوزادان به آن مبتلا می‌شوند و پزشکان هنوز علت دقیق وجود ماده‌ای در شیر مادر که موجب ایجاد این نوع از زردی می‌شود را، نمی‌دانند. با این حال زردی ناشی از شیر مادر به علت تجمع بیلی روبین ایجاد شده و می‌تواند با استفاده از فتوتراپی و برخی روش‌های دیگر درمان شود؛ بنابراین جای نگرانی وجود ندارد. صرفا در 7 روز اول پس از تولد نوزاد، علائم آن را به خوبی چک کنید تا در صورت بروز تشخیص زردی در نوزاد، به موقع برای درمان آن اقدام کنید.