نقش بیلی روبین در زردی نوزاد

زردی نوزاد یا neonatal jaundice یک عارضه‌ی طبیعی است که معمولا در نوزادان تازه متولد شده رخ می‌دهد. اما سوالی که در این باره مطرح می‌شود این است که علت آن چیست و چرا اغلب نوزادان در روزهای آغازین زندگی دچار این مشکل می‌شوند؟ بروز این اتفاق ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که مهم‌‌ترین آن‌ها افزایش غلظت بیلی روبین در خون است. بنابراین قصد داریم در این مقاله به نقش بیلی روبین در بروز زردی نوزادان اشاره کنیم؛ لطفا با ما همراه باشید. 

برای اجاره دستگاه زردی نوزاد در تهران می‌توانید با متخصصان و کارشناسان ما در تهران زردی با شما تماس 09301010095 تماس حاصل فرمایید.

بیلی روبین چیست؟

بیلی روبین یکی از پیگمان‌های زرد رنگ صفراوی است که در اثر تجزیه و پاره شدن گلبول‌های قرمز خون حاوی اکسیژن در بدن، به درون خون آزاد می‌شود. در واقع بیلی روبین یک محصول ثانویه، ناشی از تجزیه‌ی سلول‌های مرده‌ی خونی در بدن انسان می‌باشد. این ماده که عامل اصلی رنگ زرد در ادرار و مدفوع است؛ توسط کبد تصفیه شده، از صفرا و مجاری گوارشی عبور کرده و در نهایت جهت دفع به کلیه‌ها و یا روده منتقل می‌شود. 

نقش بیلی روبین در زردی نوزاد

زردی نوزاد در روزهای ابتدایی زندگی ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از این دلایل افزایش غلظت بیلی روبین در خون است که به آن اصطلاحا هایپر بیلی ر‌وبینمی یا ایکتر نوزادی می‌گویند. نوزادان تازه متولد شده سطح بیلی روبین بالاتری دارند چرا که تعداد گلبول‌های قرمز حامل اکسیژن در آن‌ها بیش‌تر است. همچنین اندام کبد در نوزادان تازه متولد شده، نارس است؛ بنابراین توانایی متابولیزه کردن بیلی روبین اضافی در خون را ندارد.

بنابراین هر عاملی که بر دفع بیلی روبین اثر بگذارد، موجبات افزایش غلظت آن در بدن و زردی نوزاد خواهد شد. در این شرایط زردی فیزیولوژیک از سر یا چشم نوزاد شروع شده و نهایتا به بدن و پاهای وی می‌رسد.

 

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: علل بروز زردی نوزاد و انواع مختلف آن

 

میزان شیوع زردی در بین نوزادان

بروز علائم زردی معمولا طی 72 ساعت پس از تولد نوزاد بوده و دوره‌ی درمان با توجه به شرایط نگهداری نوزاد در منزل و یا بیمارستان بین 10 تا 14 روز می‌باشد. زمانی که نوزاد به سن 2 هفتگی (14 روزگی) می‌رسد، توانایی کبد در تجزیه و تغییر شکل بیلی روبین افزایش پیدا می‌کند. لازم به ذکر است اگر علائم زردی ظرف 24 ساعت ابتدایی بعد از تولد بروز کند؛ احتمال بیمار بودن نوزاد نیز بیشتر خواهد شد.

زردی فیزیولوژیک در نوزادان تازه متولد شده (برخلاف انواع زردی که نادر و شدیدتر می‌باشند و به دلیل بیماری‌‌های کبدی یا ناسازگاری خونی با مادر ایجاد می‌شود) معمولا خطری برای سلامت نوزادان سالم و رسیده، محسوب نمی‌شود. در نظر بگیرید که احتمال بروز زردی در نوزادان نارس بیش‌تر است چرا که اختلال در عملکرد کبد این نوزادان بیشتر از نوزادانی است که سالم و رسیده هستند. بررسی آمار نشان می‌دهد از هر 10 نوزاد، 6 نوزاد دچار زردی می‌شوند. همچنین از هر 10 نوزاد نارس، 8 نوزاد به زردی مبتلا می‌شوند.

علائم بروز زردی در نوزاد

همانطور که در بالا اشاره کردیم علائم زردی نوزاد از چشم او شروع شده و به تدریج تغییر رنگ پوست به رنگ زرد در تمام بدن مثل درون دهان، سینه، شکم، کف دست و پاهای نوزاد رخ می‌دهد. حتما به خاطر داشته باشید در صورت بروز اولین علائم زردی، سریعا معاینات نوزاد توسط پزشک متخصص صورت بگیرد؛ چرا که زردی شدید ناشی از سمیت و افزایش غلظت بیلی روبین، گاهی سبب عقب ماندگی ذهنی و یا مرگ نوزاد خواهد شد.

برای بررسی زردی نوزاد، پایین پیشانی نوزاد را به آرامی فشار دهید. اگر در آن محل پوست زردی به نظر می‌رسد، احتمالا نوزاد زردی خفیف دارد. همچنین در نظر داشته باشید بهتر است نوزاد در نور طبیعی روز معاینه شود. نوزاد دارای زردی ممکن است همه یا تعدادی از علائم زیر را داشته باشد:

• خواب آلودگی
• بی‌حالی و بی‌اشتهایی
• عدم وزن گیری مناسب
• ادرار زرد تیره (ادرار نوزاد تازه متولد شده باید بی‌رنگ باشد)
• مدفوع کم رنگ (مدفوع نوزاد تازه متولد شده باید زرد یا نارنجی باشد)

تست بیلی روبین

تست بیلی روبین یکی از آزمایشات زردی نوزاد است که به منظور اندازه گیری غلظت بیلی روبین در خون نوزاد صورت می‌گیرد. این تست را می‌توان به دو روش زیر انجام داد:

• تست زردی نوزاد با دستگاه:

در این روش از وسیله‌ای به نام بیلی روبین سنج (bilirubinmeter) جهت اندازه گیری زردی نوزاد استفاده می‌شود. با تاباندن نور خاصی  به پوست نوزاد و آنالیز نور بازتاب شده از آن، می‌توان غلظت بیلی روبین در خون نوزاد را محاسبه کرد.

• تست زردی نوزاد با آزمایش خون:

در این روش از پاشنه‌‌ی نوزاد با یک سوزن نمونه‌ی خون دریافت کرده و غلظت بیلی روبین در خون اندازه گیری می‌شود.

درجه بندی زردی نوزاد

سطح بیلی روبین خون که از طریق آزمایش خون یا سایر آزمایشات تجویزی پزشک انجام شده و پس از بررسی نتایج براساس جدول زردی نوزاد براساس سن، نوع و روش درمان آن تعیین می‌گردد. در جدول زیر به این مقادیر در سنین مختلف و میزان ریسک آن اشاره شده است.

سن کودک	میزان بیلی روبین نرمال	ریسک پایین	ریسک متوسط	ریسک بالا
یک روزه	زیر 5 میلی گرم بر دسی لیتر	5 میلی گرم بر دسی لیتر	5 تا 6 میلی گرم بر دسی لیتر	6 تا 7.7 میلی گرم بر دسی لیتر
دو روزه	زیر 8.5 میلی گرم بر دسی لیتر	8.5 میلی گرم بر دسی لیتر	8.5 تا 11 میلی گرم بر دسی لیتر	11 تا 13 میلی گرم بر دسی لیتر
سه روزه	زیر 11 میلی گرم بر دسی لیتر	11 میلی گرم بر دسی لیتر	11 تا 13 میلی گرم بر دسی لیتر	13.3 تا 16 میلی گرم بر دسی لیتر
چهار روزه	زیر 12.3 میلی گرم بر دسی لیتر	12.3 میلی گرم بر دسی لیتر	12.3 تا 15 میلی گرم بر دسی لیتر	15 تا 17.3 میلی گرم بر دسی لیتر
پنج روزه	زیر 13.2 میلی گرم بر دسی لیتر	13.2 میلی گرم بر دسی لیتر	13.2 تا 15.7 میلی گرم بر دسی لیتر	15.7 تا 17.5 میلی گرم بر دسی لیتر

عوارض زردی در نوزادان

در صورت تداوم علائم زردی در نوزاد ممکن است عوارض خطرناک و غیر قابل جبران مانند کاهش شنوایی، فلج مغزی، کند ذهنی، اختلال در تعادل حرکتی، ناهنجاری‌های اندام و نیز بیش فعالی رخ دهد.

انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین

به نقد از سایت NIH، بیلی روبین برای سلول‌های مغز سمی است. اگر نوزادی درجات بالای زردی را داشته باشد، خطر عبور بیلی روبین در مغز او وجود دارد که به آن انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین می‌گویند. درمان به موقع می‌تواند از صدمات قابل توجه آن جلوگیری کند.

علائم انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین در نوزاد مبتلا به زردی عبارتند از:

• تب
• بی حالی
• مشکل در بیدار شدن
• گریه با صدای بلند
• قوس شدن گردن و بدن به عقب
• تغذیه‌ی ضعیف

کرنیکتروس

در صورتی که انسفالوپاتی حاد ناشی از بی روبین باعث ایجاد آسیب دائمی به مغز شود؛ به آن سندرم کرنیکتروس می‌گویند. این سندرم ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• نگاه دائمی رو به بالا
• از دست دادن شنوایی
• رشد نادرست مینای دندان
• حرکات غیر ارادی و کنترل نشده (فلج مغزی آتتوئید)

جمع بندی

زردی یک وضعیت شایع در بین نوزادان تازه متولد شده است که اغلب موارد با افزایش بیلی روبین در خون نوزاد رخ می‌دهد. این وضعیت در اغلب موارد بی‌خطر است و با مراقبت های پزشکی ساده حتی در منزل رو به بهبودی می‌رود. بنابراین بهتر است زمان بروز علائم و دوره‌ی درمان زیر نظر گرفته شود تا نوزاد هر چه سریع‌تر با کم‌ترین عوارض، گذار داشته باشد.