علل بروز زردی نوزاد و انواع مختلف آن

علل بروز زردی نوزاد و انواع مختلف آن موضوعی فوق‌العاده مهم است چرا که برای اقدامات به موقع و حساس درمانی، نیاز به تعیین علت بروز آن است. زردی نوزاد به انگلیسی neonatal jaundice یکی از بیماری‌های شایعی است که اغلب نوزادان از بدو تولد به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری که یکی از علائم اصلی آن زرد شدن رنگ پوست است، به دلیل افزایش غلظت بیلی روبین در خون رخ می‌دهد. در این مقاله سعی بر آن داریم که  درباره‌ی انواع مختلف زردی نوزاد صحبت کرده و علل بروز هر یک را بررسی کنیم.

برای اجاره دستگاه زردی نوزاد در تهران می‌توانید با متخصصان و کارشناسان ما در تهران زردی با شما تماس 09301010095 تماس حاصل فرمایید.

زردی نوزاد چیست؟

در پزشکی به بیماری زردی نوزاد هیپربیلی روبینمی یا ایکتر نوزادی گفته می‌شود؛ که در واقع تغییر رنگ پوست نوزاد و سفیدی چشم، به رنگ زرد است. بسیاری معتقدند زردی نوزاد به خودی خود یک بیماری نبوده چرا که اندام کبد در نوزادان تازه متولد شده نارس است و بنابراین توانایی متابولیزه کردن بیلی روبین اضافی را که ناشی از تجزیه‌ی گلبول‌های قرمز خون می‌باشد؛ ندارد. بنابراین هر عاملی که بر دفع بیلی روبین اثر بگذارد، موجبات افزایش غلظت آن در بدن و زردی نوزاد خواهد شد. به مرور زمان و با تکامل کبد نوزاد پس از گذشت چند روز، قابلیت لازم برای دفع مقدار اضافی این ماده از بدن وی فراهم خواهد شد.

علل بروز زردی نوزاد و انواع مختلف آن

زردی نوزاد انواع مختلف دارد که هر کدام بنا به دلایل متفاوتی ایجاد می‌‎شود. تحقیقات نشان داده زردی ممکن است به یکی از شکل‌های زیر در نوزادان بروز کند:

• زردی فیزیولوژیک یا طبیعی
• زردی پاتولوژیک
• زردی ناشی از شیر مادر

زردی فیزیولوژیک یا طبیعی

زردی ناشی از ناتوانی کبد در دفع بیلی روبین

همانطور که قبلا اشاره کردیم، در نوزادان به دلیل تولید بیش‌تر و تجزیه‌ی سریع‌تر گلبول‌های قرمز خون در چند روز ابتدایی پس از تولد، نسبت به بزرگسالان غلظت بیلی روبین بیش‌تری در خون آن‌ها وجود دارد. معمولا کبد وظیفه‌ی فیلتر بیلی روبین را از جریان خون داشته و به روده منتقل می‌کند. اما به دلیل کبد نارس در نوزادان تازه متولد شده، اغلب این فرآیند به خوبی انجام نمی‌شود. بنابراین افزایش بیلی روبین تجمع یافته در خون، موجب بروز علائم زردی نوزادی می‌شود.

در این شرایط زردی را که ناشی از شرایط طبیعی نوزاد می‌باشد، زردی فیزیولوژیک یا طبیعی می‌نامند. علائم زردی نوزاد معمولا 2 تا 3 روز پس از تولد ایجاد شده و حتی اگر اقدام درمانی خاصی برای آن صورت نگیرد، معمولا تا رسیدن نوزاد به سن 2 هفتگی، خود به خود برطرف می‌شود.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: نقش بیلی روبین در زردی نوزاد

زردی ناشی از نقص شیردهی

همان‌طور که از نام آن پیدا است، زردی ناشی از نقص شیردهی به دلیل ناکافی بودن شیر مادر به وجود آمده و عدم تامین مناسب نوزاد به لحاظ تغذیه، موجب زردی نوزاد می‌شود. به این نوع زردی زردی گرسنگی نیز می‌گویند. اصولا علائم زردی ناشی از نقص شیردهی از چند هفته تا چند ماه ادامه دارد. در صورتی که میزان زردی نوزاد زیاد باشد، لازم است تغذیه‌ی نوزاد از طریق شیر خشک تا زمان کاهش علائم زردی انجام شود.

زردی ناشی از نارس بودن نوزاد

اگر مدت زمانی که نوزاد درون رحم مادر است کمتر از 37 هفته و یا نوزاد با وزن کم‌تر از 2 کیلو و 500 گرم به دنیا آمده باشد؛ نوزاد نارس نامیده می‌شود. تحقیقات نشان داده از هر 10 نوزاد نارس، 8 نوزاد به زردی مبتلا می‌شوند. اغلب علائم زردی در این نوزادان در 24 ساعت ابتدایی تولد بروز می‌کند. لازم به ذکر است که زردی نوزادان نارس در روزهای پنجم تا هفتم بعد از تولد به اوج خود می‌رسد و رفع زردی در آن‌ها به جای 2 هفتگی در 2 ماهگی رخ خواهد داد.

زردی پاتولوژیک

گاها دیده شده به دلیل یک اختلال زمینه‌ای، ممکن است نوزاد دچار زردی شود. در این موارد زردی نوزاد اغلب خیلی زودتر از شکل رایج بوده و مشخصا طی 24 ساعت ابتدایی تولد اتفاق می‌افتد. در این صورت می‌توان دلیل زردی را یکی از عوامل عفونت‌های خونی، ناسازگاری خون بین مادر و جنین و یا کوفتگی شدید دانست. ‌در واقع زردی خود بیماری نیست بلکه نشان دهنده‌ی این است که بدن نوزاد با مشکلاتی روبرو شده که موجب زرد شدن رنگ پوست وی شده است. اگر زردی در هفته‌ی دوم و بعد از آن رخ داده یا تداوم داشته باشد؛ ممکن است به دلیل اختلال عملکرد کبد و گلبول‌های قرمز، عفونت‌های شدید یا اختلالات آنزیمی باشد.

زردی ناشی از ناسازگاری خونی

گروه خونی افراد به دو دسته‌ی کلی Abo و Rh تقسیم می‌شود. گروه خونی هر فرد شامل یکی از گروه‌های O، B و A است. همچنین دسته‌ی Rh به دو گروه مثبت و منفی تقسیم می‌شود. گاهی به دلیل عدم تطابق گروه خونی مادر و نوزاد، زردی پاتولوژیک رخ می‌دهد. به عنوان مثال احتمال زردی در نوزادی که گروه خونی‌اش A یا B ولی گروه خونی مادر O است، بیش‌تر است. در این شرایط سیستم ایمنی بدن مادر، علیه نوزاد آنتی بادی ترشح می‌کند و گلبول‌های قرمز خون نوزاد از بین می‌رود.این موضوع موجب تجمع ناگهانی بیلی روبین در بدن نوزاد می‌شود.

این زردی در روز اول تولد نوزاد رخ می‌دهد. البته شیوع آن کنترل شده و با تزریق ایمونوگلوبولین Rh به مادر، ظرف 72 ساعت بعد از زایمان می‌تواند مانع از تولید آنتی بادی‌های خطرناک شود.

زردی پاتولوژیک ناشی از فاویسم یا پر خونی

نوزادان متولد شده از مادران lugr (دیابتی) یا مادرانی که مشکل تیروئیدی دارند، دچار این نوع زردی شده و لازم است توسط پزشک متخصص معاینه و درمان شوند.

زردی پاتولوژیک طول کشیده

نوزادانی که درمان زردی آن‌ها بیش‌تر از دو هفته طول بکشد، جزو زردی پاتولوژیک محسوب شده و نیاز به معاینه‌ی پزشک دارند.

زردی ناشی از عفونت مثل سپسیس و هپاتیت

همانطور که گفته شد سایر انواع زردی نوزاد ممکن است به دلیل مشکلات پزشکی جدی ایجاد شود. در صورتی که زردی در 24 ساعت اول زندگی رخ دهد، پزشکان آن را یرقان زودرس می‌نامند و می‌تواند ناشی از عواملی مانند عفونت شدید (Sepsis) و تفاوت گروه خونی مادر و نوزاد (Rhesus disease) باشد. به منظور کسب اطلاعات جامع‌تر در خصوص انواع زردی نوزاد، یکی از منابع خارجی را در این رابطه به شما پیشنهاد می‌کنیم.

زردی ناشی از شیر مادر

در ترکیبات شیر برخی از مادران، ماده‌ای یافت شده که امکان دفع و جذب بیلی روبین را کاهش می‌دهد. بنابراین با ورود این ماده از طریق شیر مادر به خون نوزاد، علائم زردی رخ می‌دهد. این زردی مدت زمان زیادی برای درمان نیاز داشته و اصولا بین 3 تا 12 هفته طول می‌کشد.

زردی ناشی از شیر مادر ممکن است حتی پس از اتمام زردی فیزیولوژیک ادامه داشته باشد و در نوزادان سالم، کامل و شیرخوار هم مشاهده می‌شود. این نوع زردی ارثی بوده و بدین معنی نیست که مشکل از شیر مادر است یا شیردهی باید قطع شود. 

اقدامات درمانی مشترک برای زردی فیزیولوژیک و پاتولوژیک

در این بخش به برخی از اقدامات درمانی مشترک برای زردی فیزبولوژیک و پاتولوژیک می‌پردازیم که در رعایت آن در فرآیند درمان مهم است.

• هم اتاقی مادر و نوزاد
• شروع تغذیه با شیر مادر در ساعات اولیه‌ی تولد
• عدم مصرف هر گونه مایعات دیگر توسط نوزاد مانند آب یا آب قند
• تداوم شیردهی بر حسب میل و تقاضای نوزاد (تقریبا 10 تا 12 بار در شبانه روز)

کلام آخر

شناخت انواع زردی در نوزادان به تبع عوامل ایجاد آن‌ها، به ما در اتخاذ روش مناسب جهت درمان به موقع کمک می‌کند. نکته‌ی مهم در این خصوص این است که بسته به شرایط تولد و فیزیک نوزاد، نسبت به تشخیص به موقع علائم و معاینات بدو تولد مخصوصا در 72 ساعت ابتدایی آن اقدام گردد.