8 راهکار پیشگیری از زردی نوزاد در دوران بارداری

پیشگیری از زردی نوزاد در دوران بارداری مانند پیشگیری از سایر بیماری‌ها، بسیار ساده و کم هزینه‌تر از درمان خود بیماری است. این امر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و از اقدامات مهم آن، مشاوره با پزشک متخصص و انجام آزمایشات روتین است. در این مقاله قصد داریم بیشتر به اهمیت این موضوع بپردازیم و درباره‌ی روش‌های پیشگیری از زردی نوزاد در این دوران صحبت کنیم. لطفا تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

اهمیت پیشگیری از زردی نوزاد در دوران بارداری

پیشگیری از زردی نوزاد در دوران بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا علائم این بیماری ممکن است بیانگر وضعیتی نامطلوب در سلامت وی باشد. در صورت بروز نشانه‌های زردی، تشخیص به موقع و اقدام به درمان بسیار حیاتی است. با این حال با تشخیص زودرس و اقدامات پیشگیرانه در دوران بارداری، می‌توان در آینده از مشکلات و پیامدهای جدی برای نوزاد جلوگیری کرد. آگاهی و اقدامات مادران باردار در این باره می‌تواند قدمی در جهت سلامت نوزاد تازه متولد شده باشد.

 

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: علل بروز زردی نوزاد و انواع مختلف آن

 

ارتباط بین زردی نوزاد و دوران بارداری

عوامل مختلفی می‌تواند در دوران بارداری در بروز زردی نوزاد پس از تولد، تاثیر مستقیم داشته باشد. برخی از این عوامل عبارتند از:

• گروه خون مادر و نوزاد: 

مادرانی که گروه خونی آن‌ها O+ است در نظر داشته باشند که نوزاد آن‌ها پس از تولد احتمالا به خون اضافی نیاز دارد. ناسازگاری گروه خون و Rh آن از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار است به طوری که اگر گروه خونی مادر Rh منفی و گروه خونی نوزاد Rh مثبت  باشد؛ بنابراین سیستم ایمنی مادر به بیلی روبین نوزاد حمله می‌کند و موجب بروز زردی در وی خواهد شد.

• عفونت‌های مادر در دوران بارداری: 

بروز برخی عفونت‌ها در این دوران حساس می‌تواند موجب تولد زودهنگام و زردی نوزاد شود که عبارتند از:

1. عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت B و C
2. توکسوپلاسما که اغلب فاقد علامت است و در انسان‌ها، پستانداران و حتی پرندگان مشاهده می‌شود.
3. عفونت‌های تریکوموناس، سیتومگالوویروس و سیفلیس مادر می‌تواند منجر به افزایش بیلی روبین و بروز زردی نوزاد شود.
4. تبخال و عفونت‌های انگلی

• مصرف داروهای خاص در دوران بارداری

1. داروهای ضد التهاب استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن
2. برخی آنتی بیوتیک‌ها مانند سفتریاکسون و کلرومنفیکل
3. داروهای ضد اختلالات روانی مانند لیتیوم
4. داروهای ضد تشنج مانند فنیتوئین
5. داروهای ضد ویروسی مانند الیتروویر و اتانازاویر

• اختلالات کبدی:

رنج مادر از اختلالات کبدی در دوران بارداری می‌تواند یکی از عوامل خطر زردی نوزاد باشد. این اختلالات ناشی از عوامل مختلفی مانند التهاب، عفونت، سوءتغذیه، مصرف مواد مخدر یا الکل، عوامل ژنتیکی و غیره باشد.

• ارثی بودن بیماری‌های مرتبط با زردی:

بعضی از بیماری‌های مرتبط با زردی، مانند بیماری‌های ذکر شده در زیر، به صورت ارثی به نوزادان انتقال داده شده و منجر به افزایش سطح بیلی‌روبین در بدن می‌شوند.

1. بیلی روبین هرز (Gilbert): یک بیماری کبدی ژنتیکی خوش‌خیم مزمن است که از علائم اصلی آن زردی پوست و چشم به سبب افزایش غلظت بیلی روبین غیر کونژوگه در خون می‌باشد. علت افزایش این نوع بیلی روبین در خون، کاهش فعالیت آنزیم گلوکورونیل ترانسفراز است. این بیماری در ۳ تا ۱۲ درصد جمعیت دیده می‌شود و در هر دو جنس و در تمام سنین دیده می‌شود؛ اما تمایل چشمگیری به جنس مذکر دارد. این نشانه‌ها از تولد با فرد همراه است؛ اما علائم آن ممکن است تا ۲۰ الی ۴۰ سالگی آشکار نشوند.
2. کریگلر – نجار (Crigler – Najjar): این بیماری یک اختلال ژنتیکی نادر است و دو نوع دارد. در این اختلال فرد نمی‌تواند شکل بیلی روبین را تغییر دهد و از بدن دفع کند. شیوع این اختلال یک مورد در هر یک میلیون تولد است.
3. نقص های غشایی گلبول‌های قرمز ارثی
4. گالاکتوزمی

• سابقه‌ی زردی نوزاد در بارداری‌های قبلی مادر:

سوابق بروز زردی نوزاد در بارداری‌های قبلی مادر، به عنوان یکی از عوامل موثر در ابتلا به این بیماری است و احتمال بروز زردی نوزاد را افزایش می‌دهد. این موضوع می‌تواند نشان دهنده‌ی وجود عوامل بالقوه و پاتولوژیک در خون وی باشد.

• کمبود آهن، فشار خون بالا، دیابت بارداری، اختلالات تیروئیدی

عوامل موثر در زردی نوزاد با شرایط خاص

مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از زردی نوزاد در بارداری، جلوگیری از تولد زودهنگام وی است. کبد جنین‌های نارس در مقایسه با جنین‌های نرمال، رشد کمتری دارند و این موضوع موجب شده نتوانند بیلی روبین اضافی را به خوبی دفع کنند. بنابراین احتمال بروز زردی در آن‌ها بیشتر است. نوزادان نارس ویژگی‌ها و شرایط زیر دارند:

• نوزادان نارس که کمتر از 38 هفتگی به دنیا آمده باشند.
• نوزادان دارای وزن کمتر از 2500 گرم
• نوزادان دوقلو یا چند قلو
• نوزادان دارای بیماری خاص مثل فیبروز کیستیک یا کم کاری تیروئید

 

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: نقش بیلی روبین در زردی نوزاد

 

روش های پیشگیری از زردی نوزاد پیش از بارداری

مراقبت‌های پیش از بارداری از مهم‌ترین اقدامات برای جلوگیری از زردی نوزاد هستند. این اقدامات می‌‎تواند به بهبود سلامت مادر و ایجاد شرایط ایمن و مناسب برای دوران بارداری داشته باشد. این موارد عبارتند از:

• مصرف مکمل‌های آهن و فولیک اسید
• واکسیناسیون مناسب
• آزمایشات پیش از بارداری
• بررسی سلامت روحی و جسمی

به طور کلی مادران باید به عنوان یک زن باردار به خوبی از بارداری خود مراقبت کنند؛ زیرا یک مادر سالم در این دوران می‌تواند به جلوگیری از مشکلات نوزاد کمک کند. خوب غذا بخورید و ویتامین‌های مورد نیاز بدن را در طول این دوران مصرف کنید. از فعالیت بیش از خد خودداری کنید زیرا ممکن است خستگی بیش از حد منجر به زایمان زودرس شود؛ همان‌طور که قبلا اشاره شد یکی از عوامل خطر بروز زردی در نوزاد، زایمان زودرس است.

به علاوه اجتناب از مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر، تغذیه‌ی سالم و کاهش استرس از عوامل موثر می‌باشد. در صورت تمایل با مراجعه به منبع خارجی قرار داده شده، می‌توانید اطلاعات بیشتری در خصوص راهنمایی‌های دوران بارداری و پس از آن داشته باشید.

8 روش پیشگیری از زردی نوزاد در طول بارداری

اصلی‌ترین راه برای جلوگیری از زردی نوزاد در دوران بارداری، پاکسازی کبد و تصفیه‌ی خون مادر از مواد زائد است. این امر نه تنها موجب پیشگیری از زردی نوزاد است؛ بلکه منجر به زیباتر شدن جنین شما خواهد شد. بنابراین می‌توان گفت مراقبت‌های در طول دوران بارداری، بسیار حیاتی‌اند و برای سلامتی مادر و جنین ضروری می‌باشند. در این بخش می‌خواهیم به 8 روش پیشگیری از زردی نوزاد در طول دوران بارداری اشاره کنیم:

• تغذیه‌ی مناسب:

برخی بر این باورند که تغذیه‌ی مادر نقشی در زردی نوزاد ندارد و صرفا گروه خونی ناسازگار بین مادر و نوزاد را علت بروز آن می‌دانند. با این حال برخی دیگر بر این باورند که تغذیه‌ی مادر نقشی موثر در احتمال بروز زردی نوزاد دارد.

رعایت تغذیه‌ی مناسب خصوصا در ماه‌های آخر بارداری و داشتن روتین برنامه‌ی غذایی روزانه می‌تواند در سلامت نوزاد شما موثر باشد. مواد غذایی باید حاوی پروتئین و فیبر کافی باشد؛ همچنین گنجاندن مواد غذایی با طبع سرد، شیر و خرما در برنامه‌ی غذایی مادران در دوران شیردهی توصیه شده تا دوره‌ی درمان این بیماری در نوزادان کاهش یابد. مصرف میوه‌ها و غذاهای حاوی آهن برای جلوگیری از کم خونی در دوران بارداری توصیه می‌شود.

 

برای اجاره دستگاه زردی نوزاد در تهران می‌توانید با متخصصان و کارشناسان ما در تهران زردی با شما تماس 09301010095 تماس حاصل فرمایید.

 

• مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌های معدنی:

مصرف میوه‌ها و سبزیجات برای پیشگیری از زردی نوزاد در طول بارداری مهم است؛ چرا که حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری هستند. همچنین مصرف ویتامین D، K و بتاکاروتن که از ویتامین‌های اساسی در این دوران است، تاثیر مثبت دارد. 

• حفظ مایعات بدن:

 استفاده‌ی روزانه از آب کافی برای حفظ هیدراسیون بدن و کبد سالم، ضروری است. تعادل مایعات بدن در دوران بارداری بسیار حیاتی است و کمبود آن می‌تواند به مشکلات کلیوی و اختلال در تغذیه‌ی کامل جنین منجر شود. همچنین مصرف چای سبز به دلیل اینکه منبع غنی از آنتی اکسیدان است؛ توصیه می‌شود.

• انجام حجامت در دوران بارداری:

حجامت یکی از روش‌های پاکسازی و تصفیه‌ی خون است و انجام آن بعد از ماه 4 ام و در 3 ماهه‌ی دوم حاملگی مناسب است. با این حال بهتر است قبل از هر اقدامی در این باره، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

• مصرف عرق کاسنی:

 عرق کاسنی به راحتی خون و کبد مادر را تصفیه می‌کند و در درمان طب سنتی از آن به عنوان یکی از مفیدترین و موثرترین روش‌ها برای پیشگیری از زردی نوزاد در دوران بارداری یاد شده است. مادران باردار سه هفته مانده به تولد نوزاد می‌توانند از عرق کاسنی (یک واحد کاسنی+دو واحد آب) استفاده کنند.

خوردن گل بنفشه و گل پنیرک در اواخر دوران بارداری برای کمک به کاهش زردی توصیه می‌شود. استفاده از خاکشیر در دو هفته‌ی انتهای بارداری موجب زایمان راحت شده و اسپاسم‌های رحم را کمتر کند. به علاوه خاکشیر به عنوان یک مسهل شناخته شده و زردی را نیز رفع می‌کند.

• انجام آزمایشات روتین خون:

خون نامناسب موجب افزایش احتمال شکستگی سلول‌های خون و افزایش غلظت بیلی روبین تولید شده در بدن می‌شود. بنابراین مشاوره در مورد وضعیت سلامت جسمانی و انجام آزمایشات خون مادر در رابطه با سطح بیلی روبین، میزان آنتی بادی‌های بدن مادر و بررسی روند سلامتی جنین بسیار مهم است. لازم است در نوبت‌‌های تعیین شده توسط پزشک‌تان، مراجعه‌ی منظم داشته باشید. پزشک متخصص در این معاینات از سلامت مادر و جنین اطمینان حاصل کرده و نکات لازم را یادآوری خواهد کرد.

• کنترل وزن:

در دوران بارداری داشتن فعالیت‌های ورزشی و بدنی مناسب به همراه رعایت استراحت مادر خصوصا در ماه‌های آخر حاملگی از موضوعات پرچالش می‌باشد. در این شرایط بسته به شرایط فیزیکی و جسمی مادر، پزشک متخصص می‌تواند برنامه‌ی غذایی و فعالیت‌های مناسب این دوران را در دستور کار ایشان قرار دهد.

• روابط جنسی مبتنی بر بهداشت:

در دوران بارداری رعایت روابط جنسی مبتنی بر اصول بهداشتی بیش از پیش مهم است. یکی از بیماری‌های جنسی که در این دوران اهمیت فراوان دارد، زگیل تناسلی است. این بیماری در صورت عدم کنترل در شرایطی خاص می‌تواند زمینه ساز زایمان زودرس در مادران باردار شود.

در نظر داشته باشید عوامل و مراقبت‌های بالا موجب افزایش بهبود سلامتی مادر در دوران بارداری و کاهش خطرات مرتبط با این دوران خواهد شد.

موارد خطرناک و غیرمجاز در دوران بارداری

• مصرف بی‌رویه‌ی مکمل‌های غذایی:

مصرف بیش از حد ویتامین‌ها ضرر زیادی به سلامتی مادر و جنین وارد می‌کند. به خاطر داشته باشید دوز و مصرف این مکمل‌ها باید با مشورت پزشک باشد.

• مصرف قهوه و کافئین:

مصرف بی‌رویه‌ی قهوه و کافئین منجر به افزایش ضربان قلب و افزایش اضطراب فرد خواهد شد. همچنین کافئین می‌تواند جذب آهن بدن را تحت تاثیر قرار داده و آن را کاهش دهد.

• مصرف مواد غذایی ناسالم

مصرف فست فود و غذاهای داغ و پرچرب، تاثیرات منفی در سلامت نوزاد دارند. همچنین بهتر است مادران باردار در ماه‌های آخر حاملگی از مصرف ادویه‌های تند و حاوی فلفل که موجب تخریب سلول‌های کبد می‌شود؛ پرهیز کنند. همچنین مصرف ماهی با میزان جیوه‌ی بالا در این دوران ممنوع است و موجب آسیب به مغز جنین خواهد شد. بهتر است از مصرف غذاهای صفرا زا مانند گوشت‌های گرم، گوشت بره و شتر، در اواخر بارداری خودداری شود.

• رفتارهای ناسالم و پرخطر:

تنش، خشونت و نداشتن حمایت اجتماعی می‌تواند موجب افزایش احتمال تولد زودهنگام شود. حفظ آرامش و ثبات روحی از نکات مهم در دوران بارداری است. 

• مصرف سیگار، مواد مخدر و الکل:

در این دوران همواره توصیه شده از استعمال دخانیات، سیگار، مواد مخدر و الکل خودداری شود؛ در غیر این صورت با افزایش احتمال تولد زودهنگام جنین روبرو خواهیم شد. الکل موجب آسیب جدید به نوزاد می‌شود و به عقب نشینی رشد وی منجر خواهد شد.

• دمنوش‌ها و گیاهان آسیب رسان به جنین:

محصولات گیاهی و دمنوش‌های غیرمجاز در دوران بارداری می‌تواند عوارض جبران ناپذیری همچون  آسیب به نوزاد، سقط جنین و یا زایمان زودرس به همراه داشته باشد. مصرف گیاهانی چون سیاهدانه، روغن کرچک، برگ سنا، ریواس و دمنوش‌هایی مثل رازیانه، زغال اخته، گل گاو زبان، چای سکه‌ای، شیرین بیان، کندر، زعفران و گزنه در این دوران منع شده است.

محققان طب سنتی معتقدند مادران باردار خصوصا اگر گرم مزاج هستند، از خوردن غذاهای گرم و خشک مانند زنجبیل، مرزنجوش، اسطوخودوس، عسل و زردچوبه حتی المقدور خودداری کنند؛ چرا که مصرف آن‌ها می‌تواند موجب تولید صفرا شود.

• آلاینده‌های محیطی:

همواره مادران باردار، کودکان و سالمندان از قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های محیطی منع شده‌اند. آلاینده‌های زیست محیطی می‌تواند عوارض خطرناکی را در مادران ایجاد کرده و موجب افزایش احتمال زایمان زودرس در آن‌ها شوند.

تشخیص زردی نوزاد در دوران بارداری

روش‌های تشخیص زردی زودرس نوزاد در دوران بارداری شامل معاینات مادر، آزمایشات خون و سونوگرافی از کبد می‌باشد. آزمایشات خون مادر شامل اندازه‌گیری سطح بیلی روبین در خون و همچنین سایر پارامترهای خونی مرتبط با عملکرد کبد است. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا در صورت نیاز به درمان سریع و مناسب برای زردی نوزاد در این دوران اقدام کنند.

جمع بندی

در این مقاله به بررسی روش‌ها و راهکارهای جلوگیری از زردی نوزاد در دوران بارداری پرداختیم. آگاهی مادران از این موضوع و اقدامات پیشگیرانه می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش خطر زردی نوزاد داشته باشد. رعایت تغذیه‌ی مناسب خصوصا در ماه‌های آخر بارداری و داشتن روتین برنامه‌ی غذایی روزانه می‌تواند در سلامت نوزاد شما موثر باشد. در این دوران نظارت پزشک و تحت نظر وی بودن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ همچنین مراجعه به مشاوره‌ی ژنتیکی برای شناسایی خطرات و بیماری‌های ژنتیکی توصیه شده است. لازم به ذکر است پس از تولد نوزاد و قبل از ترخیص وی معاینات و آزمایشات تخصصی در رابطه با تشخیص زردی صورت گیرد.